Bakanlar Komitesi, 10 Kasım 1994 tarihinde kabul ettiği “Avrupa Konseyi üye devletleri tarafından kabul edilen taahhütlere uyulmasına ilişkin Deklarasyon “da[3], üye devletlerin, Genel Sekreter’in veya Parlamenter Asamble’nin “herhangi bir üye devlette demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü durumuyla ilgili taahhütlerin uygulanmasına ilişkin sorunları” kendisine havale edebileceğini kabul etmiştir (Paragraf 1). Bu usul, Bakanlar Komitesi’nin bir, birkaç veya tüm üye devletlerde potansiyel endişe kaynağı olan konuları incelemesini sağlamak için kullanılabilir.
Bakanlar Komitesi’nin iki önemli izleme biçimi 1994 Deklarasyonu’na dayanmaktadır: tematik izleme ve ülkeye özel prosedür. Ayrıca Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyine en son katılan üye devletler için katılım sonrası izleme mekanizması oluşturmuştur. Son olarak, Bakanlar Komitesi ayrıca bir dizi hükümetler arası komiteden bağlantılı izleme veya benzer faaliyetler yürütmelerini talep etmiştir.
(a) Tematik izleme
Bu prosedür, Bakanlar Komitesi’nin üye devletlerin taahhütlerini yerine getirmelerini “temalar” ya da önceden belirlenmiş endişe alanları açısından değerlendirmesine (bkz. Monitor/Inf(2003)2) ve iyi uygulama örneklerini ve üye devletlerin karşılaştıkları zorlukları saptamasına olanak tanır. Komite, 1996 ve 2007 yılları arasında on iki temaya odaklanmıştır (örneğin, ifade ve bilgi edinme özgürlüğü, kadın-erkek eşitliği, idam cezası…). Uygulamanın sonuçları, Örgütün hükümetler arası faaliyetlerini ve yardım programlarını ayarlamasına veya yeniden yönlendirmesine izin verir. Temmuz 2007’de Bakanlar Komitesi tematik izleme tatbikatlarının ad hoc olarak yapılmasına karar vermiştir. Ayrıca, seçilecek temalar ve Bakanlar Komitesi tarafından takip eylemlerine ilişkin tartışma ve kararlara temel teşkil edecek izleme tematik raporlarına ilişkin belirli kriterler belirlemiştir.
(b) Ülkeye özgü prosedür
Bakanlar Komitesi, Bildirge’nin 1. paragrafı uyarınca kendisine havale edilen konularla ilgili olarak birçok kez Bildirge’nin 4. paragrafı uyarınca harekete geçmiştir. Bu konular Moldova, Gürcistan, Ukrayna ve Rusya’daki özel durumlarla ilgiliydi.
Bakanlar Komitesi tarafından bu konulara verilen önemin bir devamı olarak, bu ülkelerde hedeflenen eylem programları hazırlanmış ve uygulanmıştır.
Bu programların uygulanmasına ilişkin olarak Sekretarya tarafından hazırlanan raporlar GR-DEM tarafından incelenmekte ve Grubun vardığı sonuçlar Bakanlar Komitesi tarafından genel kurulda tartışılmaktadır.
(c) Katılım sonrası izleme
Ermenistan, Azerbaycan, Bosna Hersek, Sırbistan ve Karadağ için katılım sonrası izleme uygulamaya konulmuştur.
Ermenistan ve Azerbaycan örneğinde Komite, on üç üye ülkenin Daimi Temsilcilerinden oluşan geçici bir İzleme Grubu (Ago Group) kurmuş ve bu gruptan iki ülkenin demokratik gelişimini düzenli olarak gözden geçirmesini istemiştir. Grup, her iki ülkedeki özel koşullar ışığında özel dikkat gerektiren konulara odaklanmaktadır. Grubun çalışma yöntemleri, durum değerlendirmesi yapmak ve tavsiyeler üretmek üzere ilgili ülkelere yapılan anketler ile yerinde ziyaretleri (genellikle yılda bir kez) birleştirmektedir. Ago Grubu tarafından yapılan değerlendirme ışığında Bakanlar Komitesi sonuçlara varır ve ilgili makamlara tavsiyelerde bulunur.
Bosna Hersek, Sırbistan ve Karadağ için Bakanlar Komitesi, Demokrasi Raportör Grubu (GR-DEM) himayesinde, Sekretarya tarafından hazırlanan düzenli ve kamuya açık raporlara dayanan özel bir izleme prosedürü oluşturmuştur. Raportör Grubu daha sonra kendi sonuçlarını çıkarır ve gerekirse kendi üyelerinden oluşan bir heyeti kendisine rapor vermesi için gönderebilir. Grubun vardığı sonuçlar ve tavsiyeler Bakanlar Komitesi tarafından genel kurulda görüşülür ve Komite daha sonra uygun gördüğü tedbirleri alabilir.
(d) Hükümetler arası komiteler
Üye devletler tarafından atanan uzmanlardan oluşan ve Bakanlar Komitesine karşı sorumlu olan çeşitli hükümetler arası komitelerin, kendi yetki alanlarında, Bakanlar Komitesinin sözleşmelerinin veya tavsiyelerinin uygulanmasını gözden geçirmeleri veya üyeleri tarafından sağlanan bilgilere dayanarak diğer Avrupa Konseyi standartlarının uygulanmasını değerlendirmeleri istenmiştir.
Bu tür komitelere örnek olarak CDDH (insan hakları), CDPC (Ceza hukuku ve Cezaevi Kuralları), CDCJ (Veri koruma, aile hukuku, mülteciler vs…), CODEXTER (Terörizm), CDEG (Kadın erkek eşitliği), CDLR (Yerel ve Bölgesel Demokrasi) vs… verilebilir.