Bakanlar Komitesi Kararlarına dayalı Denetim Mekanizmaları

• İnsan Hakları Komiseri
• Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI)
• Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO)
• Kara Paranın Aklanması ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesine İlişkin Tedbirlerin Değerlendirilmesi Uzmanlar Komitesi (MONEYVAL)

İnsan Hakları Komiseri

İnsan Hakları Komiserliği makamı Mayıs 1999’da Bakanlar Komitesi tarafından oluşturulmuştur (Karar (99)50). 

İnsan Hakları Komiseri, Avrupa Konseyi bünyesinde yer alan bağımsız ve yargısal olmayan bir kurum olup, Örgütün 47 üye ülkesinde insan hakları bilincini ve insan haklarına saygıyı geliştirmekle görevlidir

Komiser’in bu hedefleri gerçekleştirmeye yönelik mevcut faaliyetleri birbirine bağlı dört ana kategoriye ayrılabilir:

• düzenli ülke ziyaretleri ve raporlar sistemi;
• tematik çalışma;
• ulusal insan hakları yapılarının desteklenmesi; ve
• insan hakları savunucularının korunması.

Ülke ziyaretleri Komiser’in çalışmalarının önemli bir boyutunu oluşturur.

Komiser’in üye devletlerin hükümetleriyle diyaloğa girmesi beklenir. Komiser, insan hakları yükümlülüklerinin ihlal edilip edilmediği konusunda yasal olarak bağlayıcı kararlar vermez. Daha ziyade, Avrupa Konseyi ile üye devletler arasında bir köprü görevi görür.  Komiser özellikle, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve diğer Avrupa Konseyi belgelerinin uygulanmasına yönelik reform tedbirlerinin kabul edilmesinde üye devletlerin çeşitli makamlarına yardımcı olur. Dolayısıyla Komiser’in çalışmaları, insan haklarının geliştirilmesi ve korunması alanında somut iyileşme sağlamak için reform tedbirlerini teşvik etmeye odaklanmaktadır.

Kurumun faaliyete geçmesinden bu yana Komiser, Avrupa Konseyi üye devletlerine yaptığı ziyaretlerin raporlarının yanı sıra tematik raporlar da sunmuştur. Ayrıca görüş ve tavsiyelerde de bulunmuştur.

Ayrıca, Bakanlar Komitesi’nin Silahlı Çatışmalar, İç Karışıklıklar ve Gerginlikler Sırasında İnsan Haklarının Korunmasına İlişkin Deklarasyonu uyarınca Komiser, insan hakları ihlallerinin önlenmesi amacıyla farklı üye devletlerde sekiz özel görev üstlenmiştir.

Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI)

ECRI, ırkçılık ve hoşgörüsüzlükle ilgili konularla ilgilenen bağımsız bir insan hakları izleme kuruluşudur. Avrupa Konseyi’nin ilk Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde (Viyana, 1993) kurulmuş ve 2002 yılında Bakanlar Komitesi tarafından özerk bir tüzüğe kavuşturulmuştur. Tüm Avrupa Konseyi üye devletleri ECRI’nin faaliyet alanı kapsamındadır.

ECRI’nin faaliyetleri, Avrupa Konseyi’ne üye devletlerin her birindeki durumu yakından inceleyerek ırkçılık ve ırk ayrımcılığı olgularını izlediği ülke bazında bir yaklaşımı içermektedir. ECRI, analizlerini ve her ülkenin tespit edilen sorunlarla nasıl başa çıkabileceğine dair tavsiyelerini içeren raporlar hazırlar.  Her yeni ülke raporunun hazırlanmasından önce ECRI Raportörleri için bir temas ziyareti düzenlenir.

ECRI’nin raporları ilk olarak taslak metinler halinde ilgili üye devlete, bu ülkenin ulusal makamlarıyla gizli bir diyalog süreci için iletilir.  Raporun içeriği bu diyaloğun ışığında gözden geçirilebilir.

Rapor daha sonra nihai haliyle kabul edilir ve ECRI tarafından Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi aracılığı ile ilgili üye devletin hükümetine iletilir.  Söz konusu hükümet raporun yayınlanmasına açıkça karşı çıkmadığı takdirde rapor kamuoyuna açıklanır.

Sözleşme/Dayanak	İzleme mekanizmaları	Faaliyetler ve prosedürler
Avrupa Konseyi’nin ilk Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nde (Viyana, 1993) alınan karar	Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI), 2002 yılında kurulmuştur.	ECRI’nin başlıca yasal faaliyetleri şunlardır: – ziyaretlerle ülke izleme; – genel temalar üzerinde çalışma; – sivil toplum ve uzmanlaşmış kuruluşlarla ilişkiler. ECRI ayrıca – Genel Politika Tavsiyeleri (GPR) hazırlar; – farkındalık yaratma faaliyetlerini ve programlarını teşvik eder.

Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO)

Avrupa Konseyi’nin genişletilmiş bir kısmi anlaşması olan GRECO, karşılıklı değerlendirme ve akran baskısı süreci yoluyla üyelerinin Avrupa Konseyi’nin yolsuzlukla mücadele standartlarına uyumunu izler.

İzleme bir “değerlendirme prosedürü” ve “uyum prosedürü”nden oluşmaktadır.

Değerlendirme prosedüründe, GRECO tarafından atanan uzmanlardan oluşan bir ekip, bir ankete verilen yazılı cevaplar ve ülkeye yapılan yerinde ziyaret sırasında toplanan bilgiler temelinde belirli bir ülkedeki durumu analiz eder. Ziyaretin ardından uzmanlar bir taslak rapor hazırlar ve bu rapor GRECO’ya incelenmek ve kabul edilmek üzere sunulmadan önce yorum için incelenen ülkeye iletilir. GRECO’nun vardığı sonuçlar, 18 ay içinde harekete geçilmesini gerektiren tavsiyelere yol açar. Takip eden uyum prosedüründe GRECO, tavsiyelerin uygulanması için ilgili üye tarafından alınan tedbirleri değerlendirir.

GRECO tarafından kabul edilen uyum raporları, tüm tavsiyelerin uygulanmasına ilişkin genel bir sonuç içerir ve bunun amacı, belirli bir üyeye ilişkin uyum prosedürünün sonlandırılıp sonlandırılmayacağına karar vermektir. Son olarak, GRECO Usul Kuralları, GRECO’nun tavsiyelerine verdiği yanıtın “küresel olarak tatmin edici olmadığı” tespit edilen üyelerle ilgilenmek için kademeli bir yaklaşıma dayanan özel bir prosedür öngörmektedir.

Kara Paranın Aklanması ve Terörizmin Finansmanının Önlenmesine İlişkin Tedbirlerin Değerlendirilmesi Uzmanlar Komitesi (MONEYVAL)

MONEYVAL, ülkelerin kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadeleye yönelik yasal ve mali tedbirlerinin uygulanmasını ve etkinliğini gözden geçirmek için karşılıklı bir değerlendirme ve akran baskısı sistemi kullanmaktadır.

MONEYVAL değerlendirme prosedürleri, yaklaşık 250 kriteri kapsayan ayrıntılı bir anket yoluyla bilgi toplanmasını içerir. Bunu, uluslararası standartların uygulanmasının etkinliğini gözden geçirmek üzere uzmanlardan oluşan bir ekip tarafından yerinde yapılan bir ülke ziyareti takip eder. Ziyaret, değerlendiriciler ve Sekretarya arasında bir dizi istişare turundan geçen ve daha sonra yorum için ülkeye gönderilen değerlendirme raporunun hazırlanmasına yol açar. Rapor, ülke temsilcileriyle yapılan ortak bir toplantı sırasında değerlendiriciler tarafından kabul edilen yorumlar ışığında revize edilir ve daha sonra MONEYVAL’e sunulur.

MONEYVAL tarafından kabul edilen rapor, yerinde ziyaret tarihinde veya hemen sonrasında ülkede yürürlükte olan kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele önlemlerinin bir özetini sunar. Bu önlemlerin etkinliğini açıklar ve analiz eder ve sistemin güçlendirilmesi için 49 ana uluslararası standardın ve eylem planının her birine ilişkin derecelendirmeler sağlar.

MONEYVAL, karşılıklı değerlendirme raporunun belirli yönlerine uyulmasını sağlamak için aşamalı bir dizi adımı içeren bir “uyum artırıcı prosedür” yoluyla daha fazla akran baskısı uygulayabilir.